Goed, wij hadden een paar dagen vakantie. De Corona sloeg een week later toe, maar daarvan verkeerden wij toen nog in zalige onwetendheid. Vakantie dus, en op weg naar de elk seizoen mooie Achterhoek. Omdat een woedende wind de regen over het vlakke land joeg, legden wij onderweg eerst nog maar even aan in rijksmuseum Catharijneconvent in Utrecht.
Tot 28 augustus is daar de tentoonstelling ‘Van God los?’ Aan de hand van foto’s, tv-fragmenten en gebruiksvoorwerpen wordt het verhaal verteld van de kerk in de jaren ’60 en ’70. Het was een feest van herkenning. Uit de kerkboeken heb je zelf gezongen. Zo’n radio hadden wij thuis ook. En sommige hoofdrolspelers heb ik persoonlijk gekend. Ach lieve tijd.
Toch vertelt de expositie natuurlijk ook een ontluisterend verhaal. Rond 1960 was de kerk onaantastbaar. Maar dat veranderde snel. Er kwamen barsten in de zuilen, die vervolgens gingen wankelen en ten slotte onontkoombaar vielen. Nou valt daar heel veel over te zeggen, maar feit is: er is ook veel goeds verloren gegaan. Het oude verhaal van kind en badwater.
Dagblad Trouw ging samen met Freek de Jonge naar ‘Van God los?’. Ooit was die natuurlijk zelf een kind van de jaren ’60, maar naarmate hij ouder wordt verzacht zijn toon. Nu zegt hij: “We zijn met de secularisatie heel wat kwijtgeraakt waaraan we nu veel zouden hebben.” En aan het eind van de expositie schrijft hij op een daartoe bestemde muur: ‘Waarom moet alles anders?’
Inmiddels was het droog en ging het verder richting Achterhoek. Ter hoogte van Arnhem bedachten wij wat er allemaal voor God in de plaats was gekomen. Vrijheid natuurlijk, maar ook individualisme. Evolutie. Ongebreideld consumentisme. De mens zelf. En recent ook allerlei complottheorieën die mensen die erin geloven houvast beloven in een chaotische wereld.
Ondertussen begon de zon zelfs te schijnen en lichtte de Achterhoek op. Misschien daardoor dat plotseling doordrong dat de tentoonstelling ‘Van God los?’ heet. Met een vraagteken. Nog niet eens zo lang geleden zou daar zeker een uitroepteken hebben gestaan ‘Godlof, we zijn van God los!’ Nu stond er een vraagteken: zijn we wel zo van God los?
Ik denk zelf van niet. En ook daarover valt veel te zeggen. Maar in een nieuwe tijd zijn er nieuwe kansen. Voor het kind van het geloof, zeker. Maar ook voor het badwater van de kerk. Iemand die de expositie bezocht dacht er kennelijk net zo over als ik. Die liet op dezelfde muur als waarop Freek de Jonge schreef deze intrigerende zin achter: ‘Verlies is een nieuw begin.’
Een hoopvollere samenvatting van de tentoonstelling kon ik niet bedenken.
Mocht daaraan behoefte bestaan, dan kunt u zonder toestemming de column overnemen in kerkblad of op website.
